O "Iliadzie"

W serii rozmów o Wielkie Książki - tym razem o "Iliadzie". Na czym polega tajemnica tego "numeru 1" literatury europejskiej lub światowej? Dlaczego był "biblią" Greków? Jaki świat przedstawiał i sławił? W jaki sposób służył edukacji? Rozmawiają: Paweł Milcarek i Piotr Kaznowski.

Chodzi tu o grzeczność. Ale czy grzeczność to ważna sprawa? Czy potrzebna? Ktoś powie, że grzeczność to formy, które uniemożliwiają ludziom bycie dorosłymi, bezpośrednimi, autentycznymi, dosadnymi w swej szczerości

Początkowe „jeśli“ oznacza, że istnienie w klasztorze mnicha-kapłana nie było przez świętego Ojca Benedykta traktowane jako ratio sine qua non życia benedyktyńskiego. 

Esej pierwotnie ukazał się w "Christianitas", nr 39/2008.

Otwieramy książkę. Rzecz dzieje się w pubie – londyńskim, ale irlandzkim, nie angielskim, co ważne. „Do pubu schodzili się mężczyźni o wyglądzie robotników budowlanych albo dobrodusznych piratów z książek dla dzieci. … Mimika ich twarzy przypominała ...

O generale Stanisławie Hallerze

W cyklu rozmów o Pokoleniu Niepodległości 1918 - tym razem o generale Stanisławie Hallerze (1872-1940), jednym z najwybitniejszych sztabowców Wojska Polskiego, zamordowanym w Charkowie. Rozmawiają: Paweł Milcarek i Michał Barcikowski.

To prawda, że Reguła — prawo o mocy uniwersalnej i o odpowiedniej elastyczności — przychodzi do nas z kultury już bardzo różnej od naszej.

Po przedstawieniu etapów w przyjmowaniu kandydata i po przepisaniu formuły profesji mniszej Reguła mówi jeszcze trochę o samym rycie ślubów. 

Jest to być może jeden z najpiękniejszych, najważniejszych rozdziałów Reguły — a w każdym razie jeden z tych, który tworzy najgłębszą, w istocie medytacyjną warstwę tego tekstu.

Sytuacja jest przejrzysta dopóki towary te są naprawdę dziełem pracy mnichów, zaś zapłata idzie w całości do kasy klasztoru.

W epoce Reguły — gdy mnisi nie posiadali osobnych cel, a nocowali razem, głównym lub jedynym sprzętem przydzielanym każdemu z nich było łóżko. 

O zmaganiach duszy Hildegardy z Bingen

Startujemy z nowym cyklem: "Cnoty i niecnoty", z treścią jak w tytule. Na pokładzie Konwersatorium Justyna Melonowska, Michał Gołębiowski i Paweł Milcarek. Rozmawiamy o tym jak Hildegarda z Bingen, benedyktyńska mistyczka z XII wieku przedstawia w bogatej poetyckiej wizji zmaganie duszy.

Ja zaś często myślę o tym rozdziale jako opowieści o tym jak winniśmy w naszych chrześcijańskich rodzinach przyjmować przychodzące do nich — z ich wnętrza — nasze dzieci. 

Zarządzenie wydane w tym krótkim rozdziale jest obłożone bardzo poważną sankcją ekskomuniki.

Już gdzieś w tych notatkach napisałem, że benedyktyni nie startują w konkursie ascetycznego wyczynu. Ich asceza jest szara, a bywa też przezroczysta — taka że jest, ale przechodzień czy nawet gość nie zauważy.

O zasadach Polski katolickiej

Czy chrześcijaństwo nadaje Polsce formę? Także jej polityczności? Czy polskość stworzona przez chrystianizację to nadal jedyna polskość? Paweł Milcarek rozmawia z Tomaszem Rowińskim na kanwie jego najnowszej książki.

Widzimy, że godziny przeznaczone w ciągu dnia na czytanie i na pracę fizyczną zmieniają się zależnie od pór roku - naturalnego i kościelnego - ale niedziela jest zawsze jakoś ponad to

Przepis o przydzielaniu każdemu mnichowi jednej książki do przeczytania w Wielkim Poście to dobra okazja, żebyśmy sobie policzyli rozmaite lektury mnisze. 

Różnie można się wokół tego kręcić, lecz zawsze pozostaje prawdą: nie ma życia benedyktyńskiego bez pracy ręcznej i bez czytania duchowego, lectio divina.

Punktualność jest ważna - nie „dla zasady“, lecz dla zasady życia wspólnoty.

Czy to wszystko ma znaczenie dla życia „poza klasztorem“? Na pewno.

Jeśli ktoś pomyli się w psalmie, w responsorium, w antyfonie albo w lekcji, powinien dla zadośćuczynienia upokorzyć się przed wszystkimi.

Dotykamy tu instytucji równocześnie bardzo starej i - przynajmniej obecnie - wyjątkowo rzadko używanej.

Są spóźnienia na nabożeństwa, ale są i spóźnienia na posiłki. W tym drugim przypadku trudniej znaleźć tolerancyjną strefę buforową, jak w przypadku „pierwszego Psalmu“ w oficjum. 

O bajkach Ezopa

W cyklu Wielkie Książki - tym razem o Bajkach Ezopa. Obszerna kolekcja krótkich historyjek zakończonych morałem kojarzy się dzisiaj głównie z ilustrowanymi książeczkami dla dzieci. Jednak w swej wersji źródłowej, pochodzącej z głębokiej starożytności, jest to tekst nie do końca grzeczny. Jaką rolę odegrał w kształtowaniu naszej kultury? Czemu przez długie wieki był podstawowym tekstem szkolnym?